مکانیزم بافت فرش دستباف

در بین بافندگان فرش وقتی تارهاي یک گره در دو سطح متمایز واقع می‌شوند، آن را لول بافت می‌نامند که میزان لول بافت آن بستگی به فاصله دو تار از یکدیگر و زاویه متشکل میان آن‌ دو تار از یکدیگر و زاویه متشکله بین آن خواهد داشت. هر چه میزان اختلاف سطح تارها از 45 درجه به طرف 90 درجه تمایل بیش‌تری یابد، به همان نسبت نیز میزان لول باف زیادتر می‌شود. مثلاً اگر تفاوت سطح‌ها 45 درجه باشد آن را نیم لول، از 45 درجه تا 60 درجه را  لول و از 60 تا 90 درجه را تمام لول گویند.

مکانیزم بافت فرش دستباف، به سه گروه لول، نیم لول و تخت قابل تقسیم است.

مکانیزم لول

فرشی که قوس گره در پشت فرش، 90 درجه است و شیارهاي پشت فرش عمیق است. همچنین تارها با یکدیگر فاصله ندارند و بافت آن محکم است. در این شیوه پود اول پس از عبور بر روي رج بافته شده، کشیده و محکم می شود. کشیدگی پود عبور یافته سبب می شود که تارهاي مجاور هم در دو بخش عقب و جلو جدا از هم  در دو سطح متمایز نسبت به پشت و روي قالی قرار گیرند. زیرا تاري که پود از زیرش عبور کرده به طرف بالا یا روي فرش رانده می شود و در بین پرزها محو شده  و دیده نمی شود، و تاري که پود از رویش عبور کرده به طرف پایین یا پشت فرش می رود و به صورت رگه هایی برجسته در پشت فرش نمایان می گردد بیشتر فرش هاي شهري باف با مکانیزم لول بافته می شوند

مکانیزم نیم لول

در مکانیزم نیم لول از دو پود با ضخامت یکسان استفاده می شود که یکی از زیر ضربدر و دیگري از بالاي ضربدر  عبور می کند. در این روش پود دوم که نقش دوختن چله ها را دارد به نسبت میزان کشیدگی آن روي چله هاي زیر و رو فشار می آورد و آنها را به هم نزدیک می کند و در نتیجه از پشت فرش چله ها بصورت یکی در میان فشرده شده و یک قوس گره که در روي چله زیر قرار دارد بصورت قوس کامل و قوس دیگر گره که روي چله قرار دارد بصورت نیم قوس دیده می شود. فرش هاي طوایف قشقایی با مکانیزم نیم لول بافته می شوند. کاهش میزان کشیدگی پودها و کم کوبیدن آنها بوسیله دفتین از میزان لول باف کاسته و آن را به شیوه تخت باف نزدیکتر می‌گرداند، در نتیجه مکانیزم نیم لول شکل می‌گیرد.

مکانیزم تخت

تخت فرشهاي تک پود را بنام فرش تخت هم می شناسند. در این نوع فرش، تارها به اندازه  یک قطر نخ از یکدیگر فاصله دارند. بافت تخت به شیوه حصیري بافته می شود. یعنی در هر رج، چله زیر و رو و تارها، یکی در میان از پشت قالی دیده می شوند. فرشهایی که به این روش بافته می شوند چون بین آنها زاویه‌اي وجود ندارد، بالطبع پشت این گونه فرش ها سطحی صاف دارد. همچنین این فرشها نرم، تخت و انعطاف پذیر می باشند. به همین علت صاف روي زمین باقی نمی مانند و زود جمع می شوند. تعداد گره در این شیوه نسبت به شیوه لول نصف می باشد. در مکانیزم تخت وجود چوب کوجی الزامی است. استفاده از این روش در قالیهاي ترکمن، بلوچ و بعضی روستاها رایج است.