فرش و قالی دو واژهای هستند که به تناوب به جای هم به کار برده میشوند و حتی متخصصین نیز آنها را اشتباه به کار میبرند، بنابراین لازم است که تعریف دقیقی از فرش و قالی ادامه دهیم. فرش معمولاً به پوششی ماشینی اشاره دارد که کل کف را میپوشاند. اما قالی معمولاً برای بافتهای دستی یا ماشینی به کار برده میشود که فقط بخشی از کف را میپوشاند. البته ما نیز در این مقاله قالی و فرش را به جای هم کار بردهایم.
قالی
قالی معمولاً به بافتی دستی به اندازه 3 در 2 متر یا مساحت شش متر مربع اشاره دارد.
سایز های دیگر در فرش دستباف ایرانی عبارتند از:
کلگی:فرش های دستبافی که کم عرض تر از قالی هستند و از درازا از 4 متر کمتر باشند و در ابعاد 1.5*3، 1.7*3 و 3.7*2 بافته می شوند
قالیچه پرده ای (250 × 150 سانتیمتر) یا چهار متری
قالیچه ( 200 × 150 سانتیمتر)
هفت چارک یا دو ذرع ( 130 × 200 سانتیمتر)
سجاده یا دوذرعی ( 135 × 200 سانتیمتر)
ذرع و نیم (150× 100 سانتیمتر)
ذرع و چارک (120× 80 سانتیمتر)
پادری (60 × 90 سانتیمتر)
پشتی (60 × 100سانتیمتر)
توبره (38 × 33 سانتیمتر)
زیرتلفنی ( 30 × 40 سانتیمتر)
خرک باریک (عرض تقریبی 80 ـ 60 سانتیمتر و طول 300 ـ 150 سانتیمتر)
بافته میشود.
در دسته بندی دیگری فرشهای دستباف به صورت ذیل طبقه بندی می شوند:
- قالی بسیارکوچک: زیرتلفنی، توبره، پادری و پشتی
- قالی کوچک: ذرع و چارک
- قالی متوسط: سجاده یا دوذرعی
- قالی بزرگ: پردهای
- فرش کوچک: در ابعاد تقریبی شش مترمربعی
- فرش در اندازه متوسط: در ابعاد تقریبی نه و دوازده مترمربعی
- فرش بزرگ: با ابعاد تقریبی پانزده و هجده متر مربعی
- فرش بسیار بزرگ: در سایزهای تقریبی بیست و بیست و چهار متر مربعی
- فرش بینهایت بزرگ: این فرش ناحیهای به وسعت 60 ـ 50 مترمربع و حتی بزرگتر را میپوشاند و فقط به صورت سفارشی بافته میشود. به علاوه دو سایز فرش دیگر نیز در ایران بافته میشود که یکی از آنها کناره با ابعاد 100 ت 70 سانتیمتر عرض و 1600 ـ 280 سانتیمتر طول است،